Filosofie voor beginners

Iedereen doet aan filosofie, wellicht zonder zich daar bewust van te zijn. Filosofische vraagstukken zijn: Hoe is de wereld geschapen? Wat is de zin van ons bestaan? Is er leven na de dood? Hoe moeten we leven? Wat is verklaring voor alles om ons heen? Ga zo maar door. Het enige wat een goede filosoof nodig heeft, is het vermogen om zich te verwonderen. Op basis van het boek "De wereld van Sofie" zullen het verhaal, maar ook de verschillende filosofen en filosofische stromingen worden behandeld.

De wereld van Sofie

De wereld van Sofie is een boek van Jostein Gaarder. De oorspronkelijke uitgave verscheen in 1991 in het Noors. Het boek werd in veertig talen vertaald en is een internationale bestseller. In Vlaanderen en Nederland werden meer dan 400.000 exemplaren verkocht. Daarnaast verschenen onder meer een film, een musical, een bordspel en een Cd-rom over het boek. Het boek vertelt op een leesbare manier over de geschiedenis van de filosofie. Een aanrader voor iedereen die wat over filosofie wil leren!

Het verhaal van Sofie

De hoofpersoon in het boek is Sofie. Zij is een meisje van 15 jaar die op een dag een envelop in haar brievenbus krijgt. Hiermee begint haar filosofiecursus. Zij weet niet van wie ze de post ontvangt. Zo nieuwsgierig als zij is, gaat zij op ontdekking naar de persoon achter de filosofiecursus. Door het boek heen leert zij haar filosofieleraar steeds beter kennen. Op een gegeven moment ontmoet zij hem zelfs in levende lijven. Synchroon aan de kennismaking met de filosofieleraar, ontdekt Sofie steeds meer over de geschiedenis van de filosofie. Dan komt zij echter achter de schrikbarende waarheid: Zij en alle personen om haar heen zijn niet meer dan een verhaal. Zij zijn slechts de fantasie van een VN-majoor die zijn dochter vanuit het verre Libanon wil verrassen met een leerzaam verjaardagscadeau, namelijk een filosofiecursus. Sofie en haar filosofieleraar worden steeds meer geconfronteerd met het feit dat zij alleen maar hersenspinsels van de VN-majoor zijn. Op het eind wordt het spannend. Zij gaan proberen de VN-majoor terug te pakken door naar zijn (werkelijke) wereld te gaan. Dit met behulp van zijn eigen dochter.

Het leerzame deel: de filosofie

Tussen het verhaal van Sofie en haar leerproces door, wordt er informatie gegeven over de diverse filosofen en filosofische stromingen. Beginnend in de tijd van oude Grieken, wanneer de eerste natuurfilosofen hun intrede doen, tot aan de 20e eeuw. Alles wordt op een leesbare, maar toch educatieve manier gepresenteerd. Op een speelse manier wordt de lezer wegwijs gemaakt in de geschiedenis van de filosofie. Er worden veel metaforen gebruikt tussen de geschiedenis enerzijds en het dagelijks leven van Sofie anderszijds. Dit maakt alles met betrekking tot filosofie ineens een stuk begrijpelijker.

Een eerste filosofiecursus

De mythen

De goden en hun krachten zijn de verklaring voor wat er in de wereld gebeurd. Er is een strijd tussen de goede en kwade krachten. Offeren aan een god zorgt voor een vergroting van de macht van die god.

De natuurfilosofen

De eerste, Griekse, filosofen. Zij stelden zich tot doel om natuurlijke verklaring voor natuurprocessen te vinden. Er vond een ontwikkeling plaats van een mythische denkwijze naar een manier van denken die op ervaring en verstand gebaseerd was. Er is altijd 'iets' geweest wat bestond vonden zij. Zij verwonderden zich er vooral over hoe water in levende vissen kon veranderen en hoe levenloze aarde in hoge bomen kon veranderen, etc. De filosofen zagen voortdurend veranderingen in de natuur, maar hoe waren zulke veranderingen mogelijk? Zij dachten dat er een oerstof moest zijn die alle veranderingen bewerkstelligde. De eerste stap werd gezet voor een wetenschappelijke zienswijze.
Filosofen die in "De wereld van Sofie" worden behandeld zijn: Thales, Anaximander, Anaximenes, Parmenides, Heraclitus, Empedocles, Anaxagoras.

Democritus

Was ook een natuurfilosoof. Tevens was hij een materialist. Veranderingen in de natuur ontstonden niet doordat iets echt 'veranderde'. Alles is opgebouwd uit enkele kleine, onzichtbare bouwstenen die allemaal eeuwig en onveranderlijk waren. Democritus noemde deze kleinste deeltjes atomen. Deze bouwstenen van de natuur zijn eeuwig, want niets kan uit niets ontstaan.